Instituti Riinvest organizoi sot një diskutim me temën “Dekarbonizimi dhe taksa e karbonit”. Ky event është pjesë e debateve "Green Talks", një seri diskutimesh të organizuara nga platforma Green Action Space dhe të mbështetur nga projekti Policy Answers.
Ky diskutim mblodhi së bashku një grup të ndryshëm pjesëmarrësish, duke përfshirë ekspertë, aktivistë të shoqërisë civile, përfaqësues të qeverisë, organizata ndërkombëtare dhe media. Gjatë diskutimit të panelit, pjesëmarrësit u thelluan në aspekte thelbësore si roli i taksave të karbonit në procesin e dekarbonizimit, përfitimet e mundshme ekonomike dhe mjedisore, si dhe sfidat dhe mundësitë që lidhen me zbatimin e masave të tilla.
Ky diskutim ka rëndësi të madhe për Kosovën, duke marrë parasysh përkushtimin e saj për të dekarbonizuar sektorin e energjisë dhe për të reduktuar emetimet e gazeve serrë. Kosova mbështetet shumë në termocentralet me bazë thëngjilli, të cilat kontribuojnë në mënyrë të konsiderueshme në emetimet e saj të karbonit. Zbatimi i taksës së karbonit mund të luajë një rol vendimtar në nxitjen e kalimit drejt burimeve më të pastra të energjisë dhe reduktimin e emetimeve.
Taksa e karbonit ka të ngjarë të ketë implikime ekonomike për industrinë, veçanërisht për sektorin e energjisë. Energjia e prodhuar nga Kosova A dhe B, të cilat kryesisht përdorin qymyrin si lëndë djegëse, do t'i nënshtrohen taksës për shkak të intensitetit të lartë të karbonit. Taksa do të rriste koston e emetimit të gazeve serrë, duke e bërë energjinë e prodhuar nga këto termocentrale më pak konkurruese në krahasim me alternativat më të pastra. Rrjedhimisht, kjo mund të nxisë investimet dhe inovacionet në burimet e rinovueshme të energjisë dhe teknologjitë e efikasitetit të energjisë.
Gjithashtu, diskutimi theksoi rëndësinë e masave fiskale mjedisore dhe mekanizmave të rregullimit të karbonit në promovimin e konkurrencës së ndershme në tregun e energjisë. Mekanizmat dhe masat ekzistuese të Bashkimit Evropian, të tilla si Sistemi i Tregtimit të Emisioneve të BE-së (EU ETS) dhe Mekanizmi i Rregullimit të Kufirit të Karbonit (CBAM), u diskutuan gjithashtu në detaje në një kontekst mjaft lokal.
EU ETS operon si një sistem kufizues dhe tregtar që vendos kufizime në emetimet e gazeve serrë nga sektorë të përzgjedhur. Duke reduktuar gradualisht shpërndarjen e lejimeve falas për pjesëmarrësit e EU ETS dhe duke prezantuar mekanizmin CBAM, BE-ja synon të harmonizojë strategjinë e çmimit të karbonit me partnerët e saj tregtarë. Ky mekanizëm ndihmon në parandalimin e rrjedhjes së karbonit, që i referohet zhvendosjes së industrive me emetim intensiv në vende me rregulla më pak të rrepta. Për më tepër, ajo siguron konkurrencë të ndershme për industritë në BE.
Për Kosovën, miratimi i masave të ngjashme, si zbatimi i një takse vendore të karbonit ose integrimi në ETS të BE-së, mund të harmonizojë përpjekjet e saj me standardet e BE-së dhe të lehtësojë integrimin e ardhshëm në tregun evropian të energjisë. Ai gjithashtu do të nxiste kalimin drejt burimeve më të pastra të energjisë dhe do të kontribuonte në objektivin e dekarbonizimit të sektorit të energjisë deri në vitin 2050.
Në këtë drejtim, Instituti Riinvest së shpejti do të publikojë një Policy Brief i cili pasqyron këtë diskutim. Kjo ngjarje është transmetuar drejtpërdrejt në Facebook.